Szczepionki na odporność – czy warto je przyjmować? Sprawdź, jak działają i kiedy stosować je u siebie lub u dziecka

Układ immunologiczny ma za zadanie chronić organizm przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi, przede wszystkim patogenami takimi jak bakterie, wirusy, grzyby czy pasożyty. Układ odpornościowy składa się z wielu narządów takich jak szpik kostny, grasica, węzły chłonne, migdałki i śledziona. Organy te produkują komórki odpornościowe m.in. limfocyty T, limfocyty B, komórki NK i przeciwciała.

Wyróżniamy odporność swoistą (nabytą) i nieswoistą (wrodzoną). Odporność nieswoistą dziedziczymy po poprzednich pokoleniach, z nią się rodzimy. To ona reaguje jako pierwsza na zagrożenie i wywołuje stan zapalny niemal od razu po zetknięciu z patogenem. Następnie uruchamiane zostają systemy obronne odporności swoistej, które potrzebują nieco więcej czasu, aby zwalczyć chorobę. W ciągu kilku pierwszych dni infekcji wytwarzane są bowiem przeciwciała, które są wycelowane do walki z konkretnym patogenem. To właśnie na ten rodzaj odporności wpływ mają szczepionki odpornościowe.

Szczepionki na odporność zawierają lizaty bakteryjne, czyli martwe komórki bakterii (lub ich fragmenty) takie jak:

• Haemophilus influenzae,
• Streptococcus pneumoniae,
• Klebsiella pneumoniae,
• Staphylococcus aureus,
• Streptococcus pyogenes,
• Streptococcus sanguinis,
• Moraxella catarrhalis.

Mimo, że szczepionki na odporność zawierają fragmenty bakterii to chronią także organizm przed działaniem wirusów czy grzybów. Pod ich wpływem układ odpornościowy zostaje pobudzony do działania i wytwarzania przeciwciał. Szczepionka stymuluje także produkcję makrofagów i limfocytów B, wzrasta także liczba limfocytów T. Można je stosować profilaktycznie, aby chronić siebie lub dziecko przed infekcjami, szczególnie nawracającymi infekcjami górnych i dolnych dróg oddechowych takimi jak choroby gardła, oskrzeli czy płuc. Można je także przyjmować w czasie choroby, aby wspomóc odporność i przyspieszyć powrót do zdrowia.

Szczepionki na odporność dla dzieci i dorosłych stosuje się pod kontrolą lekarza. Są one wydawane wyłącznie na receptę i mają postać tabletek, granulatu, kapsułek, kropli do nosa. Przyjmuje się je więc doustnie lub donosowo, a nie w formie iniekcji jak w przypadku innych szczepionek, które zwykle otrzymujemy takich jak szczepionka na COVID-19, grypę czy różyczkę.

Szczepionki immunologiczne stosuje się głównie jako profilaktykę nawracających zakażeń dróg oddechowych, a jej skuteczność zależy od czasu stosowania. Pobudzenie układu odpornościowego to długotrwały proces, który trwa kilka miesięcy. Jeśli więc chcemy wzmocnić odporność przed sezonem grypowym w czasie jesieni i zimy to powinniśmy zacząć ją przyjmować co najmniej 1-2 miesiące wcześniej. Można je również stosować w czasie infekcji, a nawet podczas przyjmowania antybiotyków. Mogą one wtedy stanowić uzupełnienie kuracji i przyspieszyć powrót do zdrowia, ale należy pamiętać, że nie zastąpią one antybiotyku.

Doustnych szczepionek na odporność nie powinny stosować osoby ze stwierdzonymi niedoborami odporności oraz nadwrażliwością na obecne w preparacie składniki. Nie mogą ich też zażywać pacjenci przyjmujący leki immunosupresyjne (hamujące aktywność układu odpornościowego stosowane np. po przeszczepach czy w chorobach nowotworowych), a także:

• pacjenci będący w trakcie leczenia odczulającego,
• dzieci poniżej 3. roku życia,
• kobiety w ciąży,
• matki karmiące piersią.